Chuẩn mực IFRS 16 – Hợp đồng thuê ra đời nhằm giúp doanh nghiệp phản ánh trung thực hơn các giao dịch thuê tài sản, đặc biệt là từ góc nhìn của bên thuê. Không còn sự khác biệt rõ ràng giữa thuê tài chính và thuê hoạt động như trước kia (IAS 17), giờ đây phần lớn hợp đồng thuê đều sẽ được “đưa lên bảng cân đối kế toán”. Dưới đây là những khái niệm và nguyên tắc quan trọng bạn cần lưu ý khi áp dụng chuẩn mực này.
Nội dung bài viết
Hợp đồng thuê là gì?
Đây là hợp đồng mà một bên (người thuê) được quyền sử dụng tài sản xác định trong một khoảng thời gian, để đổi lại một khoản thanh toán.
Để xác định đây có phải là hợp đồng thuê hay không, cần kiểm tra xem:
-
Tài sản có được chỉ rõ không?
-
Người thuê có quyền kiểm soát việc sử dụng tài sản đó không?
-
Họ có nhận được lợi ích kinh tế chính từ việc sử dụng tài sản đó không?
Nếu cả ba câu trả lời là “Có”, rất có thể bạn đang có một hợp đồng thuê cần áp dụng IFRS 16.
Ghi nhận tài sản và nợ phải trả
Khi bắt đầu hợp đồng, người thuê cần ghi nhận:
-
Tài sản quyền sử dụng (Right-of-use asset)
-
Nghĩa vụ thuê (Lease liability)
Tài sản được đo lường dựa trên các khoản phải trả trong tương lai, cộng thêm chi phí phát sinh ban đầu. Còn nghĩa vụ thuê được tính bằng cách chiết khấu các khoản thanh toán thuê về hiện tại, dùng lãi suất nội tại của hợp đồng (nếu có), hoặc lãi suất vay biên (nếu không có).
Miễn ghi nhận – không phải cái gì cũng phải “đưa lên sổ”
IFRS 16 cho phép bạn không áp dụng đầy đủ chuẩn mực trong hai trường hợp:
-
Hợp đồng thuê ngắn hạn (12 tháng trở xuống, không có quyền mua).
-
Thuê tài sản có giá trị thấp (ví dụ: máy in nhỏ, laptop, ghế văn phòng).
Trong hai trường hợp này, bạn chỉ cần ghi chi phí thuê định kỳ vào chi phí hoạt động.
Thời hạn thuê không chỉ là số năm ghi trong hợp đồng
Thời hạn thuê không chỉ đơn thuần là thời gian ký hợp đồng, mà còn bao gồm:
-
Các khoảng thời gian gia hạn nếu có khả năng cao người thuê sẽ gia hạn.
-
Loại bỏ những thời gian mà chắc chắn sẽ kết thúc sớm.
Việc xác định thời hạn thuê đúng là rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến giá trị tài sản và nghĩa vụ thuê được ghi nhận.
Gộp hay tách các thành phần trong hợp đồng
Một hợp đồng có thể bao gồm nhiều phần – chẳng hạn: thuê mặt bằng và dịch vụ bảo vệ. IFRS 16 yêu cầu phải tách riêng phần thuê để áp dụng đúng nguyên tắc kế toán, trừ khi bạn chọn áp dụng biện pháp đơn giản: gộp tất cả vào như một hợp đồng thuê.
Trình bày và thuyết minh
IFRS 16 yêu cầu doanh nghiệp minh bạch hơn về các khoản thuê:
-
Trình bày riêng tài sản quyền sử dụng và nợ thuê.
-
Tách rõ chi phí lãi vay và chi phí khấu hao.
-
Công bố dòng tiền thuê theo từng loại (hoạt động – tài chính).
Ngoài ra, cần cung cấp thông tin định lượng và định tính để người đọc hiểu được ảnh hưởng của các hợp đồng thuê lên báo cáo tài chính.
Với bên cho thuê thì sao?
IFRS 16 không thay đổi nhiều cho bên cho thuê, họ vẫn chia hợp đồng thành:
-
Thuê tài chính: nếu chuyển phần lớn rủi ro và lợi ích của tài sản.
-
Thuê hoạt động: nếu ngược lại.
Tuy nhiên, vẫn có một số yêu cầu trình bày và công bố thông tin rõ ràng hơn về rủi ro, chiến lược quản lý tài sản, và các khoản thu từ cho thuê.
Giao dịch bán và thuê lại
Nếu bạn bán tài sản và thuê lại tài sản đó (sale and leaseback), IFRS 16 yêu cầu đánh giá xem việc bán có thực sự là “bán hàng” theo IFRS 15 không. Nếu đúng là bán, bạn sẽ ghi nhận lãi/lỗ cho phần quyền chuyển giao. Nếu không, thì coi như một khoản vay – không được ghi nhận doanh thu.
Chuẩn mực IFRS 16 yêu cầu người làm kế toán, tài chính phải có góc nhìn toàn diện hơn về bản chất kinh tế của hợp đồng thuê, thay vì chỉ nhìn vào hình thức. Việc hiểu đúng và áp dụng chuẩn mực sẽ giúp doanh nghiệp minh bạch hơn và có cái nhìn đúng đắn hơn về nghĩa vụ tài chính dài hạn của mình.
Liên hệ nếu quý khách cần tư vấn thêm: Ms Huyền Hotline/Zalo – 094 719 2091
Email: pham.thi.thu.huyen@manaboxvn.jp.
Công ty TNHH Manabox Việt Nam
Phòng 701, tầng 7, tòa nhà 3D center, số 3 Duy Tân, Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội, Việt Nam Facebook: https://www.facebook.com/ManaboxVietnam
Facebook Group: https://www.facebook.com/groups/congvanketoan
Youtube: https://www.youtube.com/@congtytnhhmanaboxvietnam6227
Tiktok: https://www.tiktok.com/@manabox.ketoanthue
Zalo: https://zalo.me/g/rittvj348