Luật thực hiện dân chủ tại doanh nghiệp

Luật thực hiện dân chủ số 10/2022/QH15 được Quốc hội ban hành ngày 10 tháng 11 năm 2022 và có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 07 năm 2023. Hãy cùng Manabox tìm hiểu các nội dung cơ bản và đánh giá các tác động có thể có tới thực hành kinh doanh tại Việt Nam.

Tổng quan

Luật thực hiện dân chủ thay thế Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã phường thị trấn năm 2007 và Nghị quyết 55/NQ-UBTVQH10 về ban hành quy chế thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ quan do Ủy ban Thường vụ Quốc Hội ban hành.

Do đó, điểm mới của Luật là đưa ra các yêu cầu về thực hiện dân chủ tại các “tổ chức có sử dụng lao động”. Trong khi các văn bản được thay thế có phạm vi là các tổ chức chính trị-xã hội, các cơ quan Nhà nước, Luật thực hiện dân chủ yêu cầu các tổ chức, doanh nghiệp thuộc khu vực ngoài Nhà nước phải đảm bảo các quyền dân chủ cho người lao động. Luật hướng dẫn chi tiết các nội dung thực hiện dân chủ tại doanh nghiệp Nhà nước như là hình mẫu để doanh nghiệp và tổ chức ngoài Nhà nước áp dụng.

Thực hiện dân chủ đối với doanh nghiệp

Luật yêu cầu các tổ chức phải đảm bảo quyền dân chủ của công dân, người lao động: đó là quyền được biết, được quyết đinh, được tham gia ý kiến và kiểm tra giám sát thực hiện dân chủ. Cụ thể hơn, tổ chức phải ban hành quy chế thực hiện dân chủ bảo đảm các nội dung sau.

Công khai thông tin trong doanh nghiệp

Doanh nghiệp cần định kỳ thông tin tới người lao động các nội dung như tình hình sản xuất, kinh doanh, tình hình hoạt động của doanh nghiệp; công bố nội quy lao động, thang lương, bảng lương và các nội dung liên quan tới quyền và lợi ích của người lao đông; 

Thời hạn công khai được ấn định: chậm nhất sau 15 ngày kể từ ngày có quyết định, các nội dung trên phải được công khai tới người lao động. Thông tin phải được đăng tại trên các kênh: niêm yết tại trụ sở hoặc hệ thống thông tin nội bộ liên tục trong ít nhất 20 ngày.

Cơ chế ra quyết định của người lao động

Doanh nghiệp cân xây dựng cơ chế để tổ chức cho người lao động được ra quyết định đối với các nội dung liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình, bao gồm: thương lượng tập thể; tình hình lập, thu-chi, quản lý các quỹ đóng góp của người lao động và các nội dung khác.

Hình thức ra quyết định bao gồm Hội nghị người lao động hoặc Lấy ý kiến bằng văn bản trong trường hợp không thể tổ chức Hội nghị. Đối với Hội nghị người lao động, Luật yêu cầu tổ chức, doanh nghiệp phải định kỳ tổ chức Hội nghị mỗi năm một lần sau khi kết thúc năm tài chính, nhưng không chậm hơn 03 tháng của năm tiếp theo.

Thực hiên dân chủ tham gia ý kiến của người lao động

Đối với các nội dung như xây dựng nội quy, quy chế, quy định nội bộ có liên quan đến nghĩa vụ, quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, doanh nghiệp phải tổ chức lấy ý kiến của người lao động. Bên cạnh đó, người lao động cũng cần được tổ chức lấy ý kiến theo đề nghị của tổ chức đại diện cho mình về thảo ước lao động tập thể và nội dung đối thoại tại doanh nghiệp.

Nội dung về “đối thoại tại doanh nghiệp” được đề cập trong Luật lao động 2019 và hướng dẫn chi tiết tại nghị định 145/2020/NĐ-CP. Doanh nghiệp cần nghiên cứu để áp dụng phù hợp.

Hội thảo – Tư duy làm việc và kỹ năng báo cáo cho sếp Nhật

Cơ chế kiểm tra, giám sát của người lao động

Doanh nghiệp phải đảm bảo quyền kiểm tra, giám sát của người lao động đối với việc thực hiện các thỏa thuận giữa người lao động và doanh nghiệp. Tại doanh nghiệp nhà nước, người lao động thực hiện quyền kiểm tra, giám sát thông qua hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân trong doanh nghiệp. Luật Thực hiện dân chủ hướng dẫn việc thành lập, tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Thanh tra tại doanh nghiệp.

Kết luận

Luật thực hiện dân chủ là một văn bản mới có hiệu lực, đưa ra các nội dung mới và chưa có các Nghị định hướng dẫn chi tiết về cách thức thực hiện cũng như chế tài xử lý. Doanh nghiệp cần nghiên cứu văn bản để xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện quy chế và theo dõi các hướng dẫn của Chính phủ và cơ quan quản lý để đảm bảo tuân thủ.