Thu nhập toàn diện khác (Other Comprehensive Income – OCI) được mô tả trong chuẩn mực IAS 1 là một khái niệm còn xa lạ với người làm báo cáo tài chính theo VAS. Bài viết này giúp bạn làm quen và tìm hiểu vai trò của OCI trong việc phản ánh trung thực biến động vốn chủ sở hữu theo chuẩn IFRS.
Nội dung bài viết
Hệ thống báo cáo tài chính theo IFRS
IAS 1 Presentation of Financial Statements là chuẩn mực quốc tế quy định cách trình bày các báo cáo tài chính tổng thể của doanh nghiệp, bao gồm:
- Báo cáo tình hình tài chính (Bảng cân đối kế toán)
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
- Báo cáo thu nhập toàn diện
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
- Báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu
- Thuyết minh báo cáo tài chính
Một trong những thay đổi đáng chú ý khi áp dụng IAS 1 so với chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) là việc phân biệt lợi nhuận thuần và thu nhập toàn diện khác (OCI).
Thu nhập toàn diện khác là gì?
Thu nhập toàn diện khác (OCI – Other Comprehensive Income) là phần thu nhập và chi phí không được ghi nhận trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh do chưa thỏa mãn điều kiện ghi nhận (recognition criteria), nhưng vẫn phản ánh sự thay đổi trong giá trị tài sản, nợ phải trả hoặc quyền lợi của cổ đông.
Các khoản mục thường được trình bày trong OCI gồm:
| Khoản mục | IFRS liên quan |
|---|---|
| Lãi/lỗ do chuyển đổi báo cáo tài chính của hoạt động nước ngoài | IAS 21 |
| Chênh lệch đánh giá lại tài sản (revaluation surplus) | IAS 16, IAS 38 |
| Lãi/lỗ từ công cụ phái sinh trong giao dịch phòng ngừa rủi ro dòng tiền | IFRS 9 |
| Chênh lệch từ các khoản đầu tư tài chính đo lường thông qua OCI | IFRS 9 |
| Lãi/lỗ tính toán lại từ nghĩa vụ lương hưu | IAS 19 |
Ví dụ minh họa
Ghi nhận vào Báo cáo thu nhập toàn diện khác từ việc đánh giá lại tài sản cố định – IAS 16
Tình huống:
-
Doanh nghiệp A sở hữu một tòa nhà văn phòng được ghi nhận theo mô hình giá gốc, với nguyên giá 10 tỷ VND, đã khấu hao còn lại 7 tỷ VND.
-
Doanh nghiệp quyết định chuyển sang mô hình đánh giá lại (revaluation model) theo IAS 16.
-
Kết quả thẩm định độc lập cho thấy giá trị hợp lý của tòa nhà hiện tại là 9 tỷ VND.
Ghi nhận kế toán:
-
Giá trị ghi sổ cũ: 7 tỷ VND
-
Giá trị đánh giá lại: 9 tỷ VND
-
Chênh lệch tăng: 2 tỷ VND
Theo IAS 16, chênh lệch tăng này không ghi vào lợi nhuận, mà được ghi nhận vào “thặng dư đánh giá lại” (revaluation surplus) trong vốn chủ sở hữu, thông qua OCI.
Hạch toán:
Nợ: Tài sản cố định – 2 tỷ VND
Có: Thặng dư đánh giá lại (OCI) – 2 tỷ VND
Trình bày OCI trong báo cáo tài chính
Theo IAS 1, doanh nghiệp phải trình bày báo cáo thu nhập toàn diện theo một trong hai cách:
- Một báo cáo duy nhất: Kết hợp lợi nhuận thuần và OCI trong “Báo cáo thu nhập toàn diện” (Single statement approach)
- Hai báo cáo riêng biệt:
- Báo cáo kết quả kinh doanh: chỉ thể hiện lợi nhuận sau thuế
- Báo cáo thu nhập toàn diện khác: tiếp theo sau đó, bổ sung phần OCI
Ý nghĩa của OCI trong phân tích tài chính
- Giúp nhà đầu tư hiểu đầy đủ hơn về biến động giá trị tài sản và rủi ro tài chính mà chưa thể hiện trong lợi nhuận thuần.
- OCI thường được trình bày riêng biệt để tránh làm sai lệch lợi nhuận hiện hành, nhưng vẫn ảnh hưởng đến vốn chủ sở hữu.
- Trong nhiều phân tích tài chính (ví dụ tính ROE, EPS), người ta vẫn chủ yếu dựa trên lợi nhuận thuần, tuy nhiên các thay đổi lớn trong OCI cần được theo dõi kỹ.
OCI là một phần thiết yếu trong báo cáo tài chính theo IFRS, giúp phản ánh đầy đủ hơn sự biến động trong tài sản và rủi ro tài chính chưa hiện thực hóa. IAS 1 yêu cầu trình bày rõ ràng, phân biệt giữa các khoản có thể và không thể tái phân loại, đảm bảo tính minh bạch và nhất quán trong báo cáo.
Liên hệ nếu quý khách cần tư vấn thêm: Ms Huyền Hotline/Zalo – 094 719 2091
Email: pham.thi.thu.huyen@manaboxvn.jp.
Công ty TNHH Manabox Việt Nam
Phòng 701, tầng 7, tòa nhà 3D center, số 3 Duy Tân, Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội, Việt Nam Facebook: https://www.facebook.com/ManaboxVietnam
Facebook Group: https://www.facebook.com/groups/congvanketoan
Youtube: https://www.youtube.com/@congtytnhhmanaboxvietnam6227
Tiktok: https://www.tiktok.com/@manabox.ketoanthue
Zalo: https://zalo.me/g/rittvj348