Thủ tục phân tích cơ bản của kiểm toán

Chương trình kiểm toán Dyyy – Thủ tục phân tích cơ bản được tham khảo từ tài liệu do Hội kiểm toán Viên hành nghề Việt Nam VACPA chia sẻ.

Chuẩn mực và người thực hiện

Thủ tục phân tích cơ bản: Là thủ tục được thiết kế để xác thực một giá trị trên BCTC bằng cách sử dụng các mối quan hệ có thể dự đoán được giữa dữ liệu tài chính và phi tài chính. Thủ tục phân tích cơ bản hầu hết được áp dụng cho số lượng lớn các giao dịch có khuynh hướng có thể dự báo được theo thời gian.  Khi thực hiện thủ tục phân tích cơ bản, tổng giá trị của dòng giao dịch có thể được dự đoán một cách đáng tin cậy dựa trên bằng chứng có sẵn. Kỳ vọng này được so sánh với giá trị thực tế trong sổ kế toán và phạm vi sai sót đã được xác định rõ ràng. Thủ tục phân tích cơ bản sẽ là thủ tục kiểm tra chủ yếu của một số dư TK hoặc sẽ được sử dụng kết hợp với các thủ tục kiểm tra chi tiết khác để giảm phạm vi một cách phù hợp. 

Các thủ tục phân tích cơ bản liên quan đến việc so sánh về giá trị hoặc mối quan hệ trên BCTC với giá trị kỳ vọng được xây dựng từ thông tin thu được từ sự hiểu biết về đơn vị và bằng chứng kiểm toán khác.

Nếu rủi ro tiềm tàng của một nhóm giao dịch là thấp, chỉ thực hiện thủ tục phân tích cơ bản có thể cung cấp đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp. Tuy nhiên, nếu rủi ro được đánh giá là thấp do các KSNB liên quan, KTV cần thực hiện kiểm tra các kiểm soát đó. Khi xử lý các rủi ro đáng kể, việc sử dụng thủ tục phân tích cần được kết hợp với thử nghiệm cơ bản hoặc thử nghiệm kiểm soát khác.

Người thực hiện các mẫu này là Trưởng nhóm kiểm toán hoặc Trợ lý kiểm toán (tùy theo phân công). Người soát xét là Chủ nhiệm kiểm toán (nếu người thực hiện là Trưởng nhóm kiểm toán) hoặc Trưởng nhóm kiểm toán (nếu người thực hiện là Trợ lý kiểm toán).

Cách thực hiện:

Để sử dụng thủ tục phân tích như một thử nghiệm cơ bản, KTV phải thiết kế thủ tục này để giảm rủi ro không phát hiện sai sót trọng yếu ở cơ sở dẫn liệu có liên quan xuống một mức độ thấp có thể chấp nhận được. Điều này có nghĩa là giá trị kỳ vọng của giá trị được ghi nhận phải chính xác đủ để chỉ ra khả năng của một sai sót trọng yếu, khi xét riêng lẻ hoặc tổng hợp lại.

Lưu ý: Với mục đích lập kế hoạch kiểm toán, các thủ tục phân tích cơ bản có thể nhóm thành 3 mức độ khác nhau dựa trên mức độ đảm bảo thu được. Ba mức độ được mô tả như sau. 

Các kỹ thuật phân tích cơ bản 

Có một số kỹ thuật có thể được sử dụng để thực hiện thủ tục phân tích. Mục tiêu là chọn kỹ thuật phù hợp nhất để cung cấp mức độ đảm bảo và chính xác như dự định. Các kỹ thuật này bao gồm: 

• Phân tích tỉ suất;
• Phân tích xu hướng;
• Phân tích điểm hòa vốn;
• Phân tích mô hình; và
• Phân tích hồi quy.

Mỗi kỹ thuật có điểm mạnh và điểm yếu riêng của nó mà KTV phải xem xét khi thiết kế các thủ tục phân tích. Kỹ thuật phức tạp như phân tích hồi quy có thể cung cấp các kết luận đáng tin cậy về mặt thống kê về một giá trị được ghi nhận. Tuy nhiên, kỹ thuật đơn giản như nhân số căn hộ với giá thuê được phê duyệt (cho mỗi giao dịch thuê) và điều chỉnh kết quả cho các căn hộ bỏ trống thực tế có thể cung cấp một ước tính đáng tin cậy và chính xác cho doanh thu thuê nhà.

Mức độ tin cậy của dữ liệu được sử dụng để xây dựng các kỳ vọng cần thống nhất với mức độ đảm bảo và mức độ chính xác dự định thu thập từ thủ tục phân tích. Các thử nghiệm cơ bản khác cũng có thể được yêu cầu để xác định liệu thông tin cơ bản có đủ tin cậy không. Các thử nghiệm kiểm soát cũng có thể được cân nhắc để xử lý các cơ sở dẫn liệu khác như tính đầy đủ, tính hiện hữu và tính chính xác của dữ liệu. KSNB đối với thông tin phi tài chính thường có thể được kiểm tra kết hợp với các thử nghiệm kiểm soát khác.

Để tránh không được đảm bảo về độ tin cậy của nguồn dữ liệu được sử dụng, KTV phải thực hiện các thử nghiệm cụ thể đối với dữ liệu cơ bản để xác định liệu nó có đủ tin cậy, hoặc kiểm tra xem các KSNB đối với tính đầy đủ, tính hiện hữu và tính chính xác của dữ liệu có đang hoạt động hiệu quả không. 

Trong một số trường hợp, dữ liệu phi tài chính (ví dụ, số lượng và các loại sản phẩm được sản xuất) sẽ được sử dụng trong việc thực hiện các thủ tục phân tích. Khi đó, KTV cần một cơ sở phù hợp để xác định liệu dữ liệu phi tài chính có đủ tin cậy cho mục đích thực hiện các thủ tục phân tích không.

Khác biệt so với kỳ vọng 

Khi thiết kế thủ tục phân tích cơ bản, KTV cần: 

• Xác định một giá trị khác biệt với kỳ vọng có thể được chấp nhận mà không cần điều tra thêm. Việc này chịu ảnh hưởng chủ yếu bởi mức trọng yếu và sự nhất quán với mức độ giảm rủi ro được mong đợi;
• Xem xét khả năng việc kết hợp các sai sót trong nhóm giao dịch, số dư TK hoặc thông tin thuyết minh cụ thể có thể tổng hợp lại thành một giá trị không thể chấp nhận; và
• Tăng mức độ giảm rủi ro được mong đợi khi rủi ro có sai sót trọng yếu tăng.

Khi xác định được chênh lệch giữa giá trị được ghi nhận và kỳ vọng của KTV, KTV phải xem xét mức độ đảm bảo mà thủ tục được dự định cung cấp và mức trọng yếu thực hiện của KTV. Giá trị chênh lệch có thể chấp nhận được mà không cần điều tra thêm, trong bất kỳ sự kiện nào, cần nhỏ hơn mức trọng yếu thực hiện.

Các thủ tục được sử dụng để điều tra có thể bao gồm: 

• Xem xét lại phương pháp và các yếu tố được sử dụng để hình thành kỳ vọng;
• Phỏng vấn BGĐ về lý do của khoản chênh lệch so với kỳ vọng của KTV và đánh giá trả lời của BGĐ, có xét đến hiểu biết của KTV về đơn vị thu thập được trong cuộc kiểm toán; và  
• Thực hiện các thủ tục kiểm toán khác để xác thực giải thích của BGĐ.

Sau khi điều tra, KTV có thể kết luận rằng: 

• Chênh lệch giữa kỳ vọng của KTV và giá trị được ghi nhận không đại diện cho sai sót; hoặc

Chênh lệch có thể đại diện cho sai sót và các thủ tục kiểm toán tiếp theo cần được thực hiện để thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp về việc một sai sót trọng yếu có tồn tại hay không. 

Mẫu giấy làm việc Dyyy là một mẫu giấy làm việc thể hiện thủ tục phân tích cơ bản. Tùy thuộc vào dữ liệu sẵn có của đơn vị được kiểm toán, KTV vận dụng linh hoạt giấy làm việc này trong các phần hành kiểm toán cho phù hợp khi áp dụng thủ tục phân tích cơ bản.

Ví dụ về thủ tục phân tích cơ bản

Lưu ý:

Việc sử dụng dữ liệu “phi tài chính” trong thủ tục phân tích cơ bản thường có thể nâng cao kết quả. Dữ liệu phi tài chính có thể bao gồm các thông tin như số nhân sự, diện tích của cửa tiệm bán lẻ, hoặc số sản phẩm cụ thể được gửi đi. 

Khi thực hiện thủ tục phân tích, thường cần đặt ra các kỳ vọng (ví dụ, mối quan hệ với số dư có liên quan, các thay đổi từ kỳ trước, …) và sau đó so sánh các kỳ vọng đó với thông tin BCTC. Tránh phương pháp ngược lại là bắt đầu với thông tin tài chính và sau đó cố gắng để giải thích các chênh lệch từ các hiểu biết về đơn vị và môi trường của đơn vị. Thủ tục phân tích sẽ hiệu quả hơn nhiều khi chúng được thiết lập từ các kỳ vọng dựa trên sự hiểu biết về đơn vị và môi trường của đơn vị. Tuy nhiên, tính tin cậy của dữ liệu “phi tài chính” được sử dụng cần được xem xét trước khi sử dụng nó trong một thủ tục phân tích cơ bản.

Liên kết với các giấy làm việc khác

Dyyy được thực hiện trong các phần hành kiểm toán từ phần D – kiểm tra cơ bản tài sản đến phần G – Kiểm tra cơ bản Báo cáo KQHĐKD. Tùy thuộc vào hoàn cảnh của cuộc kiểm toán, KTV vận dụng Dyyy trong các phần hành kiểm toán cho phù hợp.

Chương trình kiểm toán KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN

Group Facebook

MIỄN PHÍ

Group chia sẻ liên tục các Mẫu biểu, công văn, quy trình từ sự Đam mê nghề Kế toán của các bạn trẻ. Khi tham gia group mọi người có thể trao đổi, học hỏi, nâng cao hơn nữa kiến thức về Kế toán và Thuế.

Mọi người có thể gửi yêu cầu về công văn, mẫu biểu... thông qua email info@manaboxvn.jp

For japanese support please contact - https://manabox-global.com/

Tham dự ngay Dịch vụ tư vấn chỉ từ 2,5 triệu/ tháng

Liên hệ nếu quý khách cần tư vấn thêm: Ms Huyền Hotline/Zalo – 094 719 2091

Email: pham.thi.thu.huyen@manaboxvn.jp.

_______________

Nguyễn Việt Anh

Việt Anh gia nhập Manabox từ năm 2017 và hiện đang làm Giám đốc vận hành tại Manabox Việt Nam. Với mong muốn chia sẻ kiến thức của bản thân, Việt Anh sẽ cung cấp những bài viết chất lượng nhất đến độc giả.